Drie vragen aan Lera Auerbach

3 oktober 2023

In seizoen 23-24 gaan bij ons drie nieuwe werken in (wereld)première, geschreven (mede) in opdracht van het Muziekgebouw en ondersteund door Ammodo. Aan elk van de componisten stelt muziekjournalist Frederike Berntsen dezelfde drie vragen over hun nieuwe compositie. In deze editie is het woord aan componist en dirigent Lera Auerbach.

Wat is typerend voor jou als componist?
‘Deze vraag kunnen luisteraars, musici en muziekjournalisten het beste beantwoorden. Ieder werk dicteert zijn eigen pad, van het concept tot de wereldpremière en daarna. Zolang ik leef blijft het stuk zich vernieuwen, en dat gaat door als ik er niet meer ben. Mijn rol is het vormgeven aan een artistiek idee, door middel van beeldende kunst, poëzie, literatuur of muziek. Het werk bepaalt wat het wil zijn, ik volg.’

Wat wilde je schrijven en waarom?
‘Talloze uren, dagen en maanden heb ik besteed aan het voorbereiden van de partituur van Flights of the Angakok. Mijn herinnering aan de tijd die ik doorbracht in het Noordpoolgebied is enorm levendig. De inspiratie om een libretto samen te stellen in de talen van de mensen daar werd aangewakkerd door de Inuit-oudsten die ik heb ontmoet en die mij vele verhalen hebben verteld.

^{Lera Auerbach met Maritha Hammeken in Nuuk, Groenland}

Ik hoop zeer dat ik door Flights of the Angakok een kijkje kan bieden in de oude wijsheid van de mensen van het Noorden, hun talen, hun cultuur. Deze oude talen en culturen hebben zoveel doorstaan, en hebben overleefd. Door kunst, door een hedendaags klassiek werk, kunnen we benadrukken dat de moderne mens nog zoveel moet leren over de balans van onze soort met de aarde.’

Ik schreef dit stuk ter nagedachtenis aan Maritha Hammeken, die in 1924 werd geboren bij het licht van een walvisolielampje, en in 2020 overleed. 

Wat kan de luisteraar verwachten?
Flights of the Angakok is het tweede werk dat ontstond tijdens mijn artistieke reis naar het Noordpoolgebied. Het eerste was mijn Vierde symfonie: Arctica. Flights duikt dieper in de oceaan van onze tijd, en zoekt een relatie tot het verleden en tot onze toekomst. Om de essentie van het werk samen te vatten, citeer ik Edmund Carpenter in zijn boek Arctic Realities:

“The last part of the Sedna myth reveals the role of art. There is a maze of the past to be entered and come out of alive, bringing the innocent to safety. In this maze lives the monster dog, whose name is Death. Find the door that opens the past. Unravel the ever-tangling threads of time. Rescue the innocent. The task falls to the Angakok or shaman. The occasion is a séance, where the Angakok seeks to cure the sick and the dying. If he fails and his patient dies, the soul goes beneath the sea to Sedna's house. The Angakok follows, traveling on the sound of his drum.

A snarling dog – Sedna's husband – blocks the entrance to her home, keeping out the living, keeping in the dead. But now the Angakok paralyzes him with a chant and enters her strange house, confronting her directly. But she ignores him. He begs for pity, but she laughs. In anger, he twists her arm and beats her with a walrus penis bone. But she is not afraid. He becomes cunning and appeals to her vanity by combing out her tangled hair. But she is unrelenting. Finally, ignoring Sedna altogether, he steps back and, with the drum held high, sings of life. In a world where neither reason nor strength prevails, where cunning counts for little and pity least of all, the [Inuit] sings of life, for only art avails, and even then, not always.”

_{Lera Auerbach bij het beeld van Sassuma Arnaa, Moeder van de Zee (ofwel Sedna) in Nuuk, Groenland.}
^{Afhankelijk van de getijden is het beeld soms wel, soms niet te zien.}

Frederike Berntsen

Openbare repetitie en wereldpremière