Highlights

Muziek is geen wedstrijd. Maar áls er punten werden toegekend, dan zou het verpletterende Strijkkwartet nr. 14 op. 131 van Ludwig van Beethoven wel eens heel hoog kunnen eindigen. Zeker als het wordt uitgevoerd door een van de topkwartetten van onze tijd, het Belcea Quartet. Belcea combineert de oude meester Beethoven vanavond met het Strijkkwartet nr. 1 van een jonge Arnold Schönberg, die een paar jaar later vaandeldrager van de atonaliteit zou worden.

Schönbergs kwartet uit 1905 bestaat uit één deel van drie kwartier en is geschreven in een laatromantisch idioom dat de wereld van Richard Strauss in herinnering roept. Overigens beweerde Schönberg zelf dat hij het componeren voor strijkkwartet van Mozart had afgekeken. Beethoven koos voor zijn Opus 131 ook een onconventionele vorm, in maar liefst zeven delen. Het was Beethovens eigen favoriet onder zijn befaamde late kwartetten. Na een uitvoering ervan zou Schubert gezegd hebben: ‘Wat moeten wij hierna nu nog schrijven?’

Melancholischer dan de Mondschein-sonate wordt het niet. De bekendste pianosonate van Ludwig van Beethoven is het ultieme romantische meesterwerk, waarin verlangen en eenzaamheid worden gesublimeerd in schoonheid. De wereldvermaarde pianiste Alice Sara Ott maakt haar debuut in het Muziekgebouw met een recital waarin ze Beethoven combineert met een minder bekende tijdgenoot, de Ierse componist John Field, van wie ze een selectie uit zijn Nocturnes speelt.

Tegenwoordig associëren we de term ‘nocturne’ allereerst met Chopin – wiens werk trouwens als een rode draad door Otts discografie loopt –, maar het was John Field die de term als eerste gebruikte voor een bedachtzaam, zangerig pianostuk. Voor haar nieuwste album neemt Ott alle Nocturnes van Field op; daarmee schrijft ze een nieuw hoofdstuk in haar unieke en originele oeuvre.

Simpson, Queyras en Aimard zijn drie absolute topmusici die het avontuur niet schuwen. Zij bundelen hun krachten voor een uniek concert met muziek van de laatst levende modernist, Helmut Lachenmann. Vijftig jaar geleden gold zijn experimentele muziek al als een opwindend toekomstvisioen. Een visioen dat nog steeds geldt voor wie bereid is om oude luistergewoonten los te laten. Lachenmanns mysterieuze wereld betovert met niets meer dan klank en muzikale fantasie, en biedt zo ongehoorde nieuwe perspectieven.

In Lachenmanns muziek vind je dwarsverbanden en klankschoonheid in zeer diverse kleurschakeringen, die verder gaan dan alleen abstracte structuur. Lachenmann bouwt geheimzinnig ruisende luchtkastelen in klank die niets met de aardse werkelijkheid te maken hebben, maar wel tot nadenken stemmen. Zoals in Allegro Sostenuto, het centrale werk van dit concert met heldere contouren en een heel scala aan klankkleuren voor klarinet, cello en piano.

Noem hem dé klassieke gitarist van deze tijd, de in Montenegro geboren Miloš Karadaglić. Indrukwekkende techniek, expressieve speelstijl – een virtuoos met haast popsterachtige status. Werken van beroemde componisten uit de barok als Händel, Vivaldi, Rameau en Purcell tovert hij nu om voor gitaar en ensemble. Bekende muziek, maar in een nieuwe jas. Zijn muzikale inspanningen leidden al tot platencontracten bij Sony en Deutsche Grammophon.

Muziek van een Spaanse fandango van Boccherini tot de milde lyriek van Purcells The Fairy Queen. Van beschouwelijke klanken uit Rameau’s Les Boréades tot een levendig concerto grosso van Händel. Het Engelse barokensemble Arcangelo werd in 2010 opgericht. Het bouwde in korte tijd een indrukwekkende discografie op en werd met prijzen overladen. De samenwerking met MILOŠ is een gouden greep en zal zeker weer tot de nodige awards leiden.

Elisabeth Leonskaja behoeft vrijwel geen introductie. Deze integere en zeer gerespecteerde pianiste is nu bijna 80 en speelde met werkelijk alle grote klassieke musici van haar tijd, van Svjatoslav Richter tot het Alban Berg Quartett. Ze maakte de afgelopen jaren indruk met recitals in het Muziekgebouw waar ze Beethovens en Schuberts laatste sonates vertolkte. En in 2022 zette ze samen met het Streichquartett der Staatskapelle Berlin een ‘imposante Brahmsmarathon’ neer (De Nieuwe Muze). Deze keer brengt de grande dame van de vleugel met haar favoriete strijkkwartet meesterwerken van Schumann en Mendelssohn.

Het strijkkwartet dat in 2017 voortkwam uit de Staatskapelle Berlin heeft in Elisabeth Leonskaja een uitdagende partner gevonden. Samen toveren ze met het Pianokwartet en het Pianokwintet van Robert Schumann, twee bijzonder geslaagde stukken vol levenslust. Als buffer tussen deze pijlers van de romantische kamermuziek staat het aangrijpende Zesde strijkkwartet van Felix Mendelssohn, een hommage aan zijn in mei 1847 overleden zus Fanny. Het was het laatste werk dat hij voltooide, in november van datzelfde jaar stierf hij ook.

Een beetje experimenteren, een beetje uit de pas: het is van alle tijden. En dat maakt muziek zo levendig. De drie heren van Phantasm komen met een behoorlijk gedurfd programma. Want ook in het Engeland van de 16e eeuw had je muzikale avonturiers: van Tye tot Purcell, van Tomkins tot Gibbons. Op dit programma ook veel William Byrd, niet voor niets ‘the Father of English Music’.

Het fraaiste contrapunt leidt hier tot spannende situaties. Contrapunt (‘punt tegen punt’) is de kunst om melodieën zó te vlechten, dat ze ieder op zich maar ook als geheel goed samenklinken. En op avontuur of niet, het komt allemaal goed; of zoals componist Christopher Tye instrueerde: ‘Sing ye true and care not, for I am true, fear not’ (Zing echt en maak je niet druk, want ik ben echt, vrees niet).’

Dit concert wordt later uitgezonden door de NTR op NPO Klassiek

‘Alsof het hen op het lijf is geschreven,’ jubelde de pers over The Fairy Queen à la Vox. Henry Purcell gebruikte voor zijn baanbrekende semi-opera een tekst van die andere Engelse hoogheid, William Shakespeare. Het resultaat? Een sprookje waarin niets is wat het lijkt, in een enscenering bevolkt door schaduwpoppen. Scenografe Emilie Lauwers en videograaf Mário Melo Costa maken de betovering van dit barokke hoogtepunt compleet.

Purcell verdeelde de zangpartijen over een groot aantal solisten, waardoor tal van stemmen deze
wereld van illusie en suggestie bevolken. De sprankelende stemmen van het ensemble weerklinken tussen schaduwpoppen, als visioenen tussen de materiële en immateriële wereld.

Dit concert wordt later uitgezonden door de NTR op NPO Klassiek