Highlights

Het geluid van trompettist Avishai Cohen is uit duizenden herkenbaar. Toch blijft hij zoeken naar nieuwe manieren om zich te uiten, te componeren en zo verschillende werelden harmonieus samen te brengen. Hierom werd hij in de Amerikaanse pers al vergeleken met de allergrootsten uit de jazzgeschiedenis: ‘Net als Miles Davis kan hij met zijn trompet de meest indringende menselijke noodkreten verklanken’, schreef JazzTimes.

Onlangs verscheen het nieuwe album Ashes to Gold van het Avishai Cohen Quartet op het kwaliteitslabel ECM Records. Opgenomen in November 2023, een maand na het begin van de gruwelijke oorlog in Israël en Palestina. Het is zijn roep om een staakt-het-vuren.

De titel is ontleend aan de oude Japanse kunst van kintsugi, het keramische reparatiewerk “waarbij je het oude en het gebrokene neemt en probeert de stukjes weer in elkaar te zetten, om van de fragmenten iets gouds en moois te maken,” zegt Avishai Cohen.  “Op een bepaalde manier denk ik dat dat is waar wij ons bevinden. Onze realiteit. En hoewel deze muziek niet anders kan dan de tijden weerspiegelen, zit er ook - in mijn wensvervulling - enige hoop in. Het is tenminste niet alleen maar donker.”

I.s.m. 

Arnold Schönberg was de grootste muziekvernieuwer van de 20e eeuw. Volgens pianist Pierre-Laurent Aimard luidde zelfs elk nieuw pianostuk van hem een nieuwe fase in: aan de piano ontwikkelde Schönberg compositietechnieken die hij vervolgens toepaste in ander werk. Die innovaties vormen de rode draad in dit fantasievolle programma, van reliëf voorzien door werk van andere componisten. Aimard, dé autoriteit op het gebied van moderne pianomuziek, licht zijn keuzes zelf toe. Een unieke kans om Schönbergs complete piano-oeuvre te horen, op het allerhoogste niveau.

Zijn originaliteit verspilde Schönberg duidelijk niet aan zijn titels, die allemaal nogal zakelijk zijn. Maar zijn noten waren zonder uitzondering baanbrekend. De Drei Klavierstücke (1909) zijn een van de vroegste voorbeelden van atonaliteit en in de Suite für Klavier (1921) en de Fünf Klavierstücke (1920-23) paste Schönberg voor het eerst zijn twaalftoonstechniek toe. Aimard combineert ze met muziek van Schönbergs tegenpool Igor Stravinsky, Aleksandr Skrjabin experimenteerde op geheel eigen wijze met chromatiek.

Programmaboekje

Wie is er bang voor Arnold Schönberg? Zijn populaire Kammersinfonie nr. 1 is een vroeg meesterwerk dat nog hoorbaar wortelt in de 19e eeuw, al kraakt de tonaliteit hier en daar in haar voegen. Asko|Schönberg eert zijn naamgever vanavond met een programma waarin superieure instrumentatiekunst de gemene deler is. Hoor hoe Schönbergs verfijnde kunst navolging krijgt van zijn leerling Alban Berg én van Oliver Knussen (1952 - 2018), een dierbare vriend van Asko|Schönberg en het Muziekgebouw.

Schönberg koos voor zijn kamersymfonie een ongebruikelijke bezetting, met tien blazers en slechts vijf strijkers. Die herschikking van de verhoudingen kreeg veel navolging, van onder meer Alban Berg. Diens fijnzinnige Kammerkonzert vraagt zelfs om een ensemble van dertien blazers, met piano en viool als solisten. Berg schreef het werk ter gelegenheid van Schönbergs vijftigste verjaardag. Sluitstuk van het programma is het aangrijpende maar wonderschone requiem Songs for Sue uit 2006 dat Knussen componeerde na de dood van zijn vrouw.

Programmaboekje

Carsten Nicolai, een van de invloedrijkste figuren in de elektronische muziekscene onder zijn alias Alva Noto, wordt geroemd om zijn kernachtige muziek op basis van digitale technologie. Een van zijn – naar eigen zeggen – meest emotionele albums, Xerrox Vol. 4, krijgt nu een grootse instrumentale uitvoering door Ensemble Modern. Geluid, beeld en licht zorgen voor een meeslepende ervaring in deze tweede samenwerking tussen de componist en het out-of-the-box-ensemble.

Alva Noto’s serie Xerrox is gebaseerd op het eindeloos reproduceren en manipuleren van digitaal bronmateriaal. Waar de componist zich eerder vooral richtte op abstractie, schuwt hij de melodie niet meer sinds zijn samenwerking met de Japanse synthpoplegende Ryuichi Sakamoto. Voor hun project utp_ (2007) werden zij bijgestaan door Ensemble Modern, dat voortdurend nieuwe wegen inslaat met een klassiek instrumentarium.