Reis met onbekende bestemming

Focus op Tharaud

2 april 2023
Tekst: Paul Janssen

Komend seizoen staat Alexandre Tharaud centraal in de serie Focus op Tharaud. In een vijftal concerten, startend op 1 oktober met een fascinerend drieluik, biedt de immer verrassende en veelzijdige Franse pianist een ‘zelfportret in muziek’. “Het publiek gaat met mij mee op een grote reis." 

“Ik houd erg van het carte blanche-idee”, zo valt Alexandre Tharaud ongevraagd met de deur in huis. “Het is geweldig om in één seizoen steeds min of meer hetzelfde publiek te treffen. Heel intens, maar in mijn mooiste dromen treed ik altijd in dezelfde zaal op. Precies zoals Wagner in Bayreuth. Als ik geld genoeg had liet ik een zaal bouwen en is dat de enige plek waar ik speel.”

“Na zoveel jaren op het hoogste niveau spelen wordt mijn job vermoeiend”, verklaart hij zich nader. “Een pianist moet zich constant aanpassen. Ieder concert zit je weer achter een ander instrument. Dat is heel intensief. Al drong dat pas tot mij door tijdens de coronaperiode. Toen ontdekte ik het ‘normale’ leven. Brood kopen, naar de tandarts gaan, vrienden ontmoeten… Ik heb het pianistenleven wel weer helemaal herontdekt, maar ik geef tegenwoordig minder concerten.”


^{foto: Jean-Baptiste Millot}

Gelukkig is er in die rustigere agenda altijd plaats voor het Muziekgebouw. “Het Muziekgebouw is een van de beste concertzalen ter wereld voor een pianist. De zaal heeft een fantastische akoestiek en de architectuur is zo prachtig. Het is als een grote kerk, maar toch intiem. Ook de piano’s die er staan zijn uitstekend en het publiek geweldig. Daarbij zit je vlak bij het water. Dat brengt een extra gevoel met zich mee. Het is als een haven, een mooi symbool. Het is de perfecte zaal om veel verschillende kanten van muziek en een musicus te laten horen.”

Concert in het donker
Daarom heeft de Fransman Focus op Tharaud ook direct omarmd en er een soort ‘zelfportret in muziek’ van gemaakt. Meteen al met het drieluik op 1 oktober laat Tharaud verschillende kanten van zichzelf horen. Het eerste concert speelt zich af rond zijn boek Montrez-moi vos mains. Daarna volgt een ‘gewoon’ recital en Tharaud sluit de dag af met wat hij Dodo Tharaud heeft genoemd.

“Een concert in het donker”, zegt hij met een speelse glimlach. “Iedereen mag gedurende het concert slapen of dromen. Ik heb een programma en er komen gasten, maar niemand weet wat en wie. Het is een programma dat ik ook elders speel. Het is verboden te applaudisseren, je moet open staan zonder oordeel. Iedereen is verder vrij. Als je wilt slapen slaap je, als je er genoeg van hebt ga je weg.”


^{foto: Marco Borggreve}

Zwijgende film
Over het waarom achter dit concert is hij duidelijk. “Het idee van een concert, een recital is erg strikt. De wereld die Chopin creëerde met zijn pianorecitals is al twee eeuwen hetzelfde. Er zijn veel meer mogelijkheden om met muziek om te gaan. Licht uit, liggen en geen applaus is daar een van. Toen ik jong was speelde ik vaak bij zwijgende films. Ik zat in het donker en was niet belangrijk.” Ter herinnering aan die tijd staat er komend seizoen ook een recital rond filmmuziek en een zwijgende film met begeleiding van Tharaud op het programma.

“Zo’n dertig jaar geleden had ik niet veel concerten, maar ik had wel geld nodig en wilde geen les geven. Ik wilde echt alleen maar het podium op. Vandaar dat ik live bij zwijgende films ben gaan spelen. Het was een goede ervaring om in het donker te zijn en acteurs te begeleiden. Al was ik altijd somber als de film afgelopen was. Het voelde als werken met echte mensen in een opera. Ik heb tegenwoordig geen tijd meer om dat te doen, maar zo tijdens een concert kan het wel. Vier jaar geleden begeleidde ik met Sunrise al eens een zwijgende film in het Muziekgebouw. Dat vond ik heerlijk.”


^{foto: Marco Borggreve}

Wonderlijk klanktapijt
Zijn concertreeks Focus op Tharaud sluit hij af met een bijzonder concert samen met Para One, de artiestennaam van de Franse regisseur en producer van elektronische muziek Jean-Baptiste de Laubier. “We hebben elkaar ontmoet tijdens de coronaperiode en het klikte. De gemeenschappelijke noemer is de muziek van Maurice Ravel. Ik speel Ravel en hij transformeert de geluiden live op het podium tot een wonderlijk klanktapijt. Het is alsof de piano vliegt.”


^{foto: Laure Bernard}

Dat hij hiermee puristen tegen zich in het harnas jaagt, doet Tharaud niet zoveel. “Kom en luister eerst”, luidt zijn advies. “Kunst is er om je steeds anders naar de wereld te laten kijken. Probeer het dus gewoon. We moeten in het dagelijks leven ook verschillende zaken proberen, je kunt niet louter comfortabel leven. Kunst, muziek is er juist om de hand te reiken naar nieuwe en andere werelden. Daarbij ligt het Muziekgebouw aan het begin van de zee. Het is de perfecte zaal om een nieuwe reis met onbekende bestemming aan te gaan.”

Concerten