Drie vragen aan James Wood

4 september 2023

In seizoen 23-24 gaan bij ons drie nieuwe werken in (wereld)première, geschreven (mede) in opdracht van het Muziekgebouw en ondersteund door Ammodo. Aan elk van de componisten stelt muziekjournalist Frederike Berntsen dezelfde drie vragen over hun nieuwe compositie. Componist en dirigent James Wood bijt het spits af. 

Wat is typerend voor jou als componist?
‘Toen ik aan dit stuk schreef, was de tekst voor mij leidend. Natuurlijk heb ik een sfeer in mijn hoofd, maar de tekst geeft de richting van de muziek aan. Je hoort in mijn werk vaak terug dat ik percussionist ben. Ritme fascineert me, ik kan heel complexe ritmes toepassen. Niet om gek te doen, maar omdat de ritmes een functie hebben in de compositie. Vroeger heb ik ook orgel gespeeld, maar Apokalypsis is mijn eerste stuk waarin het orgel een hoofdrol heeft. 

Mijn muzikale taal is modern, vrij radicaal ook, maar altijd met lyrische momenten daarbinnen. Ik geloof in vooruitgang. In het algemeen ben ik geboeid door het samenbrengen van de oude en de nieuwe wereld. Ik schreef een boek waarin ik uitleg hoe componisten van tegenwoordig teruggrijpen op muzikale praktijken van weleer, de compositietechnieken van toen, en hoe ze daarop hun eigen technieken baseren.’ 

Wat wilde je schrijven en waarom?
‘Ik werkte eerder met de saxofonisten van BL!NDMAN, dat was in een kerk, en dat bracht me op het idee om een groot stuk voor deze groep te schrijven. De saxofoonklank in een kerk inspireerde me, het geluid dat de luisteraar omgeeft in zo’n grote ruimte. Het thema was direct duidelijk voor me, ik ben daar al mijn hele leven mee bezig: de apocalyps. Je denkt dan altijd aan een ramp, het einde van de wereld, maar de oorspronkelijke betekenis van het woord is dat iets zich aan je openbaart, dat iets voor jou onthuld wordt. Ik heb tekst uit het laatste Bijbelboek genomen, de Openbaring van Johannes, en heb die samengebracht met gedichten van nu, teksten van blogs, verhalen uit de krant en materiaal dat ik zelf samenstelde. De gelijkenis tussen wat Johannes schetst en de gebeurtenissen in onze wereld is frappant.

Apokalypsis, dat een politieke strekking heeft, is een lappendeken van kleuren en ideeën. Het werk bestaat uit 39 delen en is verdeeld in zeven secties. Iedere sectie gaat over een catastrofe die Johannes beschrijft. Ik gaf ze de titels Fire, Eruption, Poison, Eclipse, Heat, Jihad en Deception.’

Wat kan de luisteraar verwachten?
‘De luisteraar wordt omringd door de muziek in de Grote Zaal. De zeven saxofonisten plaats ik rondom het publiek. Ze sturen als het ware muzikale boodschappen over en weer naar elkaar. Het koor bevindt zich op het podium, net als het orgel. Je hoort een voortdurende afwisseling tussen koor, recitatief en solo’s. De saxofoons zijn er in alle maten en soorten, van sopraan tot contrabassaxofoon. Via luidsprekers, ook om het publiek geplaatst, kun je de tekst goed horen, waar je ook zit. Op deze manier naar muziek luisteren is een compleet andere ervaring dan wanneer het geluid alleen van het podium komt. Je begeeft je in het stuk, je bent onderdeel van het werk op het moment van uitvoering. Ik vind dat oneindig boeiend.’

Frederike Berntsen

Openbare repetitie en première