Drie vragen aan Joey Roukens

Over zijn Bosch Requiem

30 september 2022

Wat is typerend voor jou als componist?
‘Ik hou erg van directe expressievormen, van muziek met grote ritmische energie. Ik componeer graag tonale harmonieën die teruggrijpen op de traditie, maar ook verwijzen naar pop- en jazzmuziek, en zelfs techno probeer ik te verwerken. In mijn werk hoor je uiteenlopende muzikale werelden. Mijn muziek is ook vaak grillig en reflecteert onze tijd, althans dat probeer ik. Ik stel mij altijd ten doel om muziek te componeren waarin de luisteraar de tijd en cultuur waarin we leven herkent.

Ik ben gefascineerd door puls, en hoe je puls over elkaar schuift. Dat heeft te maken met mijn liefde voor het Amerikaanse minimalisme en elektronische muziek. Oude muziek, daar hou ik ook van. Dat kun je goed horen aan het slot van het middendeel in mijn recente concert voor de Jussen-broers: In Unison. Met harmonie houd ik me meer bezig dan met melodie. Ik vind het ook moeilijk om een pakkende en overtuigende melodie te schrijven. Er bestaat al zoveel moois, en het lijkt ook niet te passen in de hedendaagse tijdgeest, melodisch te werk gaan.’

Wat wilde je schrijven en waarom?
‘Een requiem wilde ik al heel lang schrijven. Vroeger, als puber, was ik ondersteboven van de requiems van Mozart, Cristóbal de Morales, en het eerste requiem van Cherubini. Wat een schitterende muziek! Je ervaart bij die componisten nergens anders in hun oeuvre zo’n intensiteit. Bij het schrijven van hun requiems werden ze uitgedaagd tot een spiritueel soort schoonheid, ze gingen diepzinniger te werk dan ooit.

Ik wilde de requiemstructuur aanhouden, en tegelijkertijd wilde ik het tekstmateriaal openbreken. Het moest een stuk van deze tijd worden, en niet per se een christelijk werk. Ook mensen die niet geloven moeten zich erin kunnen vinden. Veel Latijnse teksten heb ik weggelaten, en daarvoor in de plaats zijn erg mooie, niet-religieuze Engelse gedichten gekomen die gelieerd zijn aan het requiemthema. Hierdoor ontstond een universeler libretto. Je hoort elementen in mijn muziek die naar Bach verwijzen, naar renaissancepolyfonie, en de zetting van de Engelse teksten doet denken aan intieme popliedjes.’

Wat kan de luisteraar verwachten?
‘Ik wilde geen loodzwaar requiem schrijven met alleen maar gitzwarte muziek, maar een spiritueel werk dat laveert tussen sereniteit en intensiteit. Dit is een intieme compositie. De toon is troostrijk en straalt acceptatie uit. Dat zou ik zelf ook het liefst willen horen bij een overlijden. Ik stel me voor dat je op zo’n moment eerder behoefte hebt aan troost dan aan muziek die het verdriet benadrukt. In mijn requiem zitten veel kalme delen, die meditatief zijn van karakter. Daartegenover staan popachtige en felle, Stravinsky-achtige ritmes. Die tegenstelling vind je in al mijn stukken terug. Ik hou ervan om met contrasten te werken, te variëren in de expressie.’

Door Frederike Berntsen

Wereldpremière